الکترو موتور چیست؟

الکتروموتور ماشینی است که در آن انرژی الکتریکی به انرژی جنبشی و حرکتی تبدیل می شود. هرچند به نظر می‌رسد الکترو موتورها بیشتر در صنعت کاربرد دارند، اما می‌توان الکتروموتورها را در وسایل زیادی از جمله وسایل خانگی و حتی در اسباب بازی ها مشاهده کرد. در واقع الکتروموتورها، یکی از اجزای اصلی بسیاری از ماشین ها محسوب می شوند. بیشتر الکترو موتورها دوار هستند. اما در بعضی از ماشین ها، از الکترو موتورهای خطی استفاده می شود. نحوه کار الکتروموتورها به زبان ساده این است که هنگامی که یک رسانا در یک میدان مغناطیسی قرار می‌گیرد، نیرویی برآن وارد می‌شود و آن رسانا (سیم) که در یک استوانه قرار دارد بر اثرآن نیرو، به چرخش در می‌آید. این موتورها به چهار نوع کلی زیر تقسیم می‌شوند. این چهار نوع عبارتند از:

الکتروموتورهای DC

الکتروموتورهای آسنکرون یا القایی

الکتروموتور سنکرون

الکتروموتورهای مخصوص

انواع الکتروموتور

۱- الکتروموتورهای با جریان مستقیم: تعدادی از این نوع الکتروموتورها عبارتند از؛ موتور تحریک مستقل جریان مستقیم، موتور تحریک سرخود جریان مستقیم (موازی)، موتور سری جریان مستقیم، موتور سری – موازی (کمپوند) جریان مستقیم

۲- الکتروموتورهای جریان متناوب تك فاز

٣- الکترو موتورهای جریان متناوب سه فاز

الکترو موتور سه فاز

الکتروموتورها بنا به کاربردی که دارند، با هم تفاوت دارند. برخی از الکترو موتورها تک فاز هستند. یعنی فقط از فاز و نول تغذیه می کنند؛ اما الکترموتورهای سه فاز از سه فاز T،S،R برای حرکت خود استفاده می‌کنند. علت استفاده از الکتروموتورهای سه فاز این است که این نوع موتورها، قادر هستند توان بیشتری را تولید کنند. الکتروموتورهای سه فاز، از طراحی ظاهری مناسب تر و استحکام بیشتری برخوردار هستند. همچنین قیمت آنها مقرون به صرفه بوده و کاربرد آسانی نیز دارند.

الکتروموتور سه فاز چیست؟

موتور سه فاز یک ماشین الکتریکی است که برق را به انرژی مکانیکی تبدیل می کند. بعضی از موتورهای الکتریکی برگشت پذیر هستند - آنها می توانند انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل کنند که به عنوان ژنراتور عمل می کند.

آنها با استفاده از یک منبع تغذیه سه فاز کار می کنند. آنها توسط سه جریان متناوب با همان فرکانس هدایت می شوند که در لحظات متناوب به اوج خود می رسند. آنها می توانند تا 300 کیلووات قدرت داشته باشند و سرعتی بین 900 تا 3600 دور در دقیقه داشته باشند.

انرژی الکتریکی سه فاز متداول ترین روش برای استفاده در شبکه های الکتریکی در سراسر جهان است ، زیرا انرژی بیشتری را منتقل می کند و استفاده قابل توجهی را در بخش صنایع شاهد هستیم.

تفاوت بین موتور تک فاز و موتور سه فاز

ابتدا باید نوع نصب و جریانی را که از آن می گذرد تفکیک کنیم. در این راستا ، تفاوت بین جریان تک فاز و جریان سه فاز در این است که جریان تک فاز از یک خط منتقل می شود. علاوه بر این ، از آنجا که فقط یک فاز یا جریان متناوب وجود دارد ، ولتاژ تغییر نمی کند.

کاربرد الکترو موتور سه فاز

الکتروموتور سه فاز، در صنایع مختلفی از جمله: صنایع غذایی و خودروسازی، صنایع نفت، پتروشیمی، فولاد، معدن، کشاورزی و دارویی، کاربرد دارد.

موتور سه فاز سنکرون چیست؟

در موتورهای سه فاز سنکرون، تعداد دور روتور یا همان گردنده آن، برابر تعداد دور حوزه‎ی مغناطیسی سیم پیچ های استاتور (قسمت ساکن) می باشد. به همین علت به این موتورها « سنکرون» یا «همزمان» گفته می‌شود. این موتورها، دارای ساختمان پیچیده هستند و راه‌اندازی آن‌ها مشکل است. همچنین تعمیر و نگهداری موتورهای سنکرون، سنگین و پر خرج می‌باشد. از این رو این موتورها، در موارد خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند و بیشتر از آنها به عنوان مولد جریان‌های متناوب استفاده می‌شود. ویژگی‎های الکتروموتورهای القایی سبب شده تا این الکتروموتور، بیشترین کاربرد را در بین سایر موتورها داشته باشد. هر موتور از دو بخش ثابت و متحرک تشکیل می شود. بخش ثابت، محرک بخش متحرک است. به بخش ثابت موتور، استاتور و به بخش متحرک، روتور گفته می شود.

ویژگی‌های موتور سه فاز آسنكرون

در موتورهای آسنکرون، تعداد دور روتور کمتر از تعداد دور حوزه مغناطیسی دوار استاتور می باشد. لذا به آن‌ها موتورهای «آسنکرون»(غیرهمزمان)، می‎گویند. برای راه‌اندازی موتورهای آسنکرون، از یک منبع جریان متناوب استفاده شده و ولتاژ متناوب به سیم پیچ استاتور اعمال می شود. در نتیجه عبور جریان از سیم پیچ های استاتور، میدان مغناطیسی دوار تولید می‌کند. موتورهای آسنکرون به دلیل سادگی ساختار آن، بیش تر از موتورهای سنکرون در صنایع مختلف به کار می روند. موتورهای آسنکرون، به صورت تک فاز و سه فاز تولید می‌شوند. موتورهای آسنکرون، تنها دارای یک سیم پیچ بوده که در قسمت استاتور قرار دارد که به آن سیم پیچ استاتور گفته می‌شود. به این موتورها، موتورهای القایی نیز گفته می شود.

مزیت های موتور سه فاز آسنكرون

١- دارای بدنه‌ی ساده، کم حجم و فوق‌العاده مستحکم هستند.

۲- قیمت آنها نسبت به سایر موتورها، ارزان تر است.

٣- راندمان و بازدهی بسیار بالایی دارند.

۴- از ضریب قدرت مناسبی برخوردار هستند.

۵- در شرایط کار عادی به تعمیر زیادی نیاز ندارند.

۶- راه اندازی آنها بسیار ساده است و نیاز به موتور محرک و راه انداز ندارند.

معایب موتورهای سه فاز آسنكرون

1- در هنگام افزایش بار، سرعت آن ها کاهش می‌یابد.

2- سرعت آن‌ها به آسانی تغییر نمی کند. مگر آنکه قسمتی از ضریب بهره آن، از دست برود.

٣- در صورت تغییرات در فرکانس، دور آن ها کم و زیاد می شود. لذا کنترل دور آن‌ها بسیار مشکل می باشد.

۴- موتورهای AC آسنکرون، قادر نیستند فرکانس ثابت تحویل دهند.

ساختار موتورهای سه فاز آسنكرون به چه شکلی است؟

بدنه یا پوسته الکتروموتور

جنس این موتورها از چدن است و روی آن شیارهایی وجود دارد تا هوا جریان داشته باشد و حرارت آن را تنظیم کند. بر روی بدنه جعبه اتصال و پلاک، مشخصات موتور تعبیه شده است.

استاتور

استاتور قسمت القاء کننده الکتروموتورمی باشد که در داخل پوسته قرار می‌گیرد. استاتور از فولاد سیلیسیم دار ساخته می شود. وظیفه این ورق‌ها، متمرکز کردن میدان مغناطیسی ایجاد شده به وسیله سیم پیچ‌های استاتور می باشد. بر روی ورقه‌های استاتور، شیارهایی وجود دارد که سیم پیچ‌ها درون آن ها قرار می گیرد و استاتور را تکمیل می کند. تعداد شیارهای استاتور، با توجه به نوع موتورها با یکدیگر تفاوت دارند.

سیم پیچی استاتور موتور آسنکرون

هنگامی که جریان سه فاز از سه سیم پیچ استاتورعبور می کند، ماشین القایی میدان دوار ایجاد می کند. به طوری که این میدان، پیرامون هسته استاتور گردش می‌کند و باعث چرخش روتور موتور می شود.

الکتروموتور القایی سه فاز قفس سنجاب

اغلب موتورهای القایی AC سه فاز، از این نوع هستند که روتور آنها از نوع قفس سنجابی می باشد. محدوده‌‌ قدرت و نیروی آنها از یک سوم تا چند صد اسب بخار محاسبه می شود. الکتروموتورهای سه فاز قفس سنجابی با نیروی یک اسب بخار به بالا، در مقایسه با الکتروموتورهای مشابه تک فاز، عملکرد بهتری داشته و هزینه کمتری نیز دارند.

الکتروموتورهای خطی

الکترو موتور خطی، حالت دوار و گردشی ندارد و توسط یک نیروی خطی که به وسیله ی یک میدان الکترومغناطیسی سیار در طول آن بوجود می آید، حرکت می کند.

دقت در پلاک خوانی الکتروموتور

برروی تمام الکتروموتورهای الکتریکی، پلاکی توسط کارخانه نصب می‌شود و تمام اطلاعاتی که برای راه اندازی موتور لازم است، روی آن درج شده است. در صورت عدم رعایت موارد اعلام شده، عمر مفید موتور کاهش پیدا می کند یا اینکه موتور کاملا می‌سوزد.